روند ارائه جوایز کتاب در ایران از آغاز تاکنون

هدف: بررسی جوایز کتاب در ایران طی سال‌های 1333 تا 1392 و ویژگی‌های عمومی و مشترک آثار برگزیده. روش/ رویکرد پژوهش: پ‍ژوهش به روش تاریخی و با رویکرد توصیفی انجام شد. جامعه پژوهش، کل آثار برگزیده جوایز دولتی شامل 165 اثر برنده جایزه سلطنتی کتاب و 539 اثر دریافت‌کننده جایزه کتاب سال بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی مستخرج از منابع مستند و پژوهشگر‌ساخته بود. یافته‌ها: در میان جوایز سلطنتی کتاب، 94% برندگان مرد و 4% زن بودند و 2% جوایز به پدیدآوران تنالگانی یا سازمانی تعلق داشته است. از نظر موضوعی، علوم کاربردی بیشترین (23%) و هنر (6/0%) کمترین تعداد جایزه را داشته است. دانشگاه تهران با 8/24% در مرتبه اول ناشران بود. محل نشر90% آثار منتخب تهران بود. از میان برندگان کتاب سال نیز 6/89% مردان، 6% زنان، و 4% سازمان‌های دولتی این جایزه را دریافت کرده‌اند. از نظر موضوعی علوم کاربردی (6/22%) رتبه اول موضوع و مرکز نشر دانشگاهی (2/13%) مرتبه اول ناشران را کسب کرده است. محل نشر 2/84% کتاب‌ها تهران بود. نتایج: اعطای جوایز کتاب در ایران دوره پرفراز و نشیبی را طی کرده است، اما به نظر نمی‌رسد که فارغ از مسائل سیاسی اجتماعی دوره خود بوده باشد. بنابراین، به نظر می‌رسد با تدوین آیین‌نامه‌های مرتبط این کار با ضابطه‌مندی بیشتر اجرا گردد.